Moldavië: wijnland in spagaat

Aan de ene kant willen Moldavische wijnmakers de West-Europese markt veroveren met betaalbare supermarktwijnen, gemaakt van druiven die we allemaal kennen: sauvignon blanc, pinot grigio en chardonnay voor wit. En merlot, cabernet sauvignon en malbec voor rood. Aan de andere kant beschikt Moldavië over een nog niet uitgespeelde troefkaart. Inheemse druiven met een geweldig kwaliteitspotentieel. Alleen wie heeft er al eens fetească albă, rară neagră of saperavi in zijn glas gehad?

Nooit van gehoord?

Moldavië is een voormalige Sovjetrepubliek, ingeklemd tussen Roemenië en Oekraïne. Het land is net iets kleiner dan Nederland, maar heeft een wijngaardareaal van 147.000 hectare; plaats zes binnen Europa. Ter vergelijking: dat is een groter wijngaardareaal dan Zuid-Afrika of Bordeaux. Ooit was deze Balkanstaat goed voor een vijfde van de totale wijnproductie van de Sovjet-Unie. Hiervoor is 10% van het land aangeplant met druivenstokken. Op zich niet gek, want met zijn ideale ligging tussen de 45^e en 48^e breedtegraad bevinden de wijngaarden zich op gelijke hoogte als Bourgogne of Bordeaux. Ideale omstandigheden voor wijnbouw.

Kleine geschiedenisles

Om de huidige situatie in Moldavië te begrijpen moeten we eerst een stukje teruggaan in de tijd. Tijdens de Romanov dynastie (1613-1917) was Moldavië al hofleverancier van het Russische keizerrijk. Aan het einde van de 19^e eeuw werden Moldavische wijnen niet alleen gedronken door de Russische Tsaar Nicolaas II, maar ook door de koningin van het Verenigd Koninkrijk: Queen Victoria. In diezelfde periode brachten Franse kolonisten internationale druivenrassen naar Moldavië. Een eerste stap richting de West-Europese markt, die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog te niet werd gedaan door de oprichting van de Moldavische Socialistische Sovjetrepubliek. Het vizier ging volledig op de USSR.

Onderbuikgevoelens

Moldavië werd gezien als de wijnschuur van de Sovjet-Unie, maar ondertussen zagen de inwoners hun eigen land eerder als een veredelde provincie van Roemenië. Liever kijkt men in Moldavië naar het westen, dan naar Rusland. Op 31 augustus 1989 werd de Russische taal in de ban gedaan en sindsdien is de nationale taal weer (een dialect van het) Roemeens. De dag is inmiddels een nationale feestdag in Moldavië: de Dag van de Roemeense Taal. Vanaf 1989 gaat het hard. Op oudjaarsavond staat David Hasselhoff nog Looking for Freedom te zingen op de Brandenburger Tor. En in 1991 wordt de Republiek Moldavië onafhankelijk. Vanaf dat moment gaan alle ballen op West-Europa. 

En nu dan?

De roerige geschiedenis van Moldavië heeft het land een twijfelachtige reputatie opgeleverd. Je kan het aan den lijve ondervinden in Chişinǎu, spreek uit: kies-je-nou. De Moldavische hoofdstad behoort samen met Dresden, Coventry, Livigno en Rotterdam tot het dubieuze rijtje van platgebombardeerde steden. Alleen dan wederopgebouwd met behulp van de communistische Sovjet-Unie. Het gevolg: lekker ruim opgezet, maar ook een typische Oostblokstad. Compleet met saaie flatgebouwen, grote overheidsgebouwen en, het Moldavische antwoord op de Tesla, een good old trolleybus. Afgezien van de wat scharrig ogende triomfboog, Arcul de Triumf, is de grootste toeristische attractie van Chişinǎu de ondergrondse wijnkelder van Cricova.

Cricova Cellars

‘Trek je bodywarmer maar aan en stap in een karretje om het ondergrondse wijndoolhof van Cricova te ontdekken.’ Het bedrijf is nog altijd in handen van de staat en heeft een wijnkelder met honderdtwintig kilometer aan gangenstelsel. Compleet met een ondergrondse bioscoop, kerk en bottellijn. Een deel van de nationale wijncollectie bevindt zich hier onder de grond. Cricova maakt ook zijn eigen wijnen, voornamelijk mousserend, en gaat er prat op dat een substantieel deel van die flessen nog handmatig wordt geremueerd. Lees: met de hand gedraaid. De bubbels verschijnen op de proeftafel, maar we proeven het er niet aan af. Zou dat iets te maken hebben met het staatseigenaarschap en de erfenis van deze producent?

Sălcuța Winery

Bij Sălcuța wappert niet alleen de Moldavische vlag, maar ook de Nederlandse driekleur als ik uit het busje stap. ‘Dat doen we uit RESPECT!’, buldert eigenaar Sergiu Pîslaru, die zich gaandeweg ons bezoek ontpopt tot een charismatische grootgrondbezitter op zoek naar feedback, én een koers voor zijn wijnbedrijf. Hij vertelt dat zijn hypermoderne Franse wijnpers net zo duur is als twee Mercedessen. Een godsvermogen voor Moldaviërs, waar de meeste druiven vanuit budgetoverwegingen nog met de hand worden geplukt. Het zegt veel over het gemiddelde arbeidsloon, dat per maand vaak niet meer is dan driehonderd euro. 

Trots als een hond met zeven lullen laat Sergiu zijn wijnen inschenken door dochter Dina, die tevens als tolk optreedt. Als we de wijnen proeven blijkt zijn trots terecht. Sălcuța beschikt over een zeer getalenteerde Chief Winemaker, Victor Railean. Hij maakt vier verschillende ranges, waarvan we de N Joy range al kennen van verschillende supermarkten in Nederland. Betaalbaar, dik in orde, en gemaakt voor een jong publiek. Merkwijnen, die in grote hoeveelheden naar Nederland worden geëxporteerd, met in een heel klein lettertype op het achteretiket ergens het woord ‘Moldova’. En nog kleiner en onvindbaarder staat ook nog Sălcuța. Uit alles blijkt dat deze producent tot meer in staat is.

Sergiu vraagt wat we van zijn cabernet sauvignon vinden: ‘Goed en smaakt naar cabernet sauvignon.’ En wat we van zijn chardonnay vinden: ‘Heel goed. En lijkt op witte Bourgogne.’ Maar waar we pas echt naar snakken, zijn wijnen gemaakt van lokale druiven. Bijvoorbeeld zijn Winemaker’s Way Fetească Albă 2022. Want die is soepel, zacht en vriendelijk met mollige peren, rijpe gele appels en een verfijnde mineraliteit. Van de hogere range proeven we een van mijn persoonlijke favorieten: ENO Cabernet Sauvignon-Merlot-Saperavi 2018. Een prachtige blend, perfect in balans en barstensvol fruit: aardbeien, pruimen en cassis. Maar ook laurier en Zoete Beertjes salmiakpoeder. We proeven houtgerijpte rară neagră en een barrel sample van een rară neagră in ontwikkeling. En sluiten af met de topwijn van het huis, de Epizōd Sergiu Saperavi 2019, terecht vernoemd naar niemand minder dan Sergiu zelf. 

Château Purcari 

Reis je verder naar Château Purcari, dan zit je opeens op slechts anderhalf(!) kilometer van de grens met Oekraïne. Het grote buurland dat in oorlog is met Rusland. Moldavië in het algemeen, en Château Purcari in het bijzonder, kiezen heel bewust partij. Ze keren Rusland de rug toe, staan open voor oorlogsvluchtelingen uit Oekraïne, en maken een bijzondere wijn: Château Purcari Freedom Blend. Een wijn met een verwijzing naar de vlag van Oekraïne op het etiket. Deze wijn heeft het hart van Georgië (65% saperavi), de veerkracht van Moldavië (20% rară neagră) en de vrije geest van Oekraïne (15% bastardo; een lokale kruising van saperavi en trousseau). De winst van de 130.000 flessen gaat geheel naar goede doelen in Oekraïne. 

Medaille kampioen

Als alle wijnproducenten van Moldavië mee zouden doen met de Olympische Spelen, dan loopt Purcari voorop met de Moldavische vlag in de hand. En aan het eind van de rit hebben ze iedere keer de meeste medailles op zak. In 2021 werd Purcari zelfs het meest gelauwerde wijndomein ter wereld.

Ook op De Grote Hamersma staat Purcari met negen verschillende wijnen bovenaan de medaillespiegel van Moldavische wijnen. De Purcari groep is inmiddels een beursgenoteerd bedrijf. Voor een aandeel in Purcari verwijs ik je naar de Roemeense effectenbeurs. In totaal beschikt de Purcari groep over meer dan 1450 hectare wijngaard verdeeld over Moldavië, Roemenië en Bulgarije. Bij Purcari proeven we elf verschillende wijnen, gemaakt van dertien verschillende druiven en bekroond met drieëntwintig medailles.

Asconi Winery

Onze reis naar Moldavië sluiten we af met een bezoek aan Asconi. Met 500 hectare familie bezit wederom een grote producent. En ook hier moeten we ons weer eerst door de sauvignons, malbecs en cabernet sauvignons heen proeven, voordat we aan de lokale druiven mogen beginnen. Asconi is geen uitzondering, want ook hier zijn het de lokale druiven, fetească albă, saperavi, fetească neagră en rară neagră, die positief verrassen. Net als de royale lunch en de zon die weer ging schijnen na de eerste regenbui in twee maanden tijd. 

Conclusie

Dat Moldavië de West-Europese markt moet, zal en gaat veroveren staat buiten kijf. Alleen de manier waarop is aan de Moldaviërs zelf. De wijnmakers zitten in een ongelofelijke spagaat. Kiezen ze voor het bekende werk tegen concurrerende prijzen? Of juist voor eigenheid, typiciteit en originaliteit? Het doet denken aan de manier waarop Italië zijn prima status heeft verkregen sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw. Met Super Tuscans gemaakt van Bordeauxdruiven moest internationaal duidelijk worden gemaakt dat men ook in Italië goud in handen heeft met authentieke druiven. 

Onze taak

Maar kan dit proces inmiddels niet veel sneller? Ik denk dat er een rol is weggelegd voor ieder van ons om Moldavië te helpen om de juiste keuze te maken. Importeurs en sommeliers lezen jullie even mee? Het is aan jullie om de consument een keuze te geven. En dan niet tussen nog een extra budget pinot grigio of merlot. Maar verras ons met de lokale helden van Moldavië. 

Lokale helden van Moldavië

Viorica	De Moldavische versie van muscat en gewürztraminer. En dat samengevat in één druif. Bloemig (rozen!) en muskaatdruivig met grapefruit, lychee en mango. Wordt ook mousserend en orange wine van gemaakt. Grappig genoeg een kruising van twee blauwe druiven.
Fetească albă	Onthoud dat het Roemeense woord ‘alb’ wit betekent. Dan vergeet je nooit meer dat deze druif wit is. Licht bloemig met een volle body. Veelzijdig, gastronomisch en eigenzinnig. Doet denken aan pinot blanc on steroids.
Fetească neagră	Letterlijk: ‘zwart jong meisje’. Komt oorspronkelijk uit Moldavië, maar staat ook aangeplant in Roemenië en Oekraïne. Heeft een dikke schil en stevige tannines en toont volgens de druivenbijbel van Jancis Robinson vergelijkenis met blaufränkisch: ‘can easily be over-oaked’.
Rară neagră	‘Beter bekend’ onder zijn Roemeense synoniem băbească neagră (grootmoeders zwarte). Heeft de finesse en de sappigheid van pinot noir, met de zuren en kersenaroma’s van sangiovese, en de power en tannines van malbec. Groot kwaliteitspotentieel.
Saperavi	Oost-Europese superheld. Staat ook veel aangeplant in Georgië. Doet denken aan syrah. Donker, peperig en stoer. Maar kan afhankelijk van zijn opvoeding (lees: indien geen hout gezien) ook bloemig overkomen met een boeket van viooltjes.

Bas Korpel (vintage ’78) proeft, beoordeelt en omschrijft voor De Grote Hamersma sinds 2020. Bas was jarenlang de meest gelezen, maar minst bekende wijnschrijver van Nederland, totdat hij Burp the other wine book schreef.